Ask AI
Back Back
PrEP ya Batho Bohle
Ho Momahana Bakeng sa Hore PrEP e Fumanehe ho Batho Bohle: Kgetho e Nepahetseng

Released: December 03, 2025

Linda-Gail Bekker
Linda-Gail Bekker, MBChB, DTMH, DCH, FCP(SA), PhD
Activity Information

Activity

Progress
1
Course Completed
Continue
Key Takeaways
  • Haeba ho buuwa ka PrEP feela ha ho tluwa kotsing ya HIV, seo se ka baka leeme le dihlong tse bakwang ke ho kul, e leng se ka qhelelang ka thoko batho ba bangata bao e ka nnang yaba ha ba ipone ba kopanela boitshwarong “bo kotsi”.
  • Ho nolofalletsa batho ho kgetha PrEP ho latela ditlhoko tsa bona le dintho tseo ba di ratang ho ba fa matla ho e na le ho ba bakela dihlong, mme ho eketsa ho amohelwa ha PrEP le ho e sebedisa.

Ha antiviral-based pre-exposure prophylaxis (PrEP) e qala ho ba teng e ile ya fetola ka botlalo mokgwa wa ho thibela tshwaetso ya HIV. Ha PrEP e sebediswa ka mokgwa o tsitsitseng le ka tekanyo e kgolo, e ka fokotsa sewa sa HIV haholo ka ho fokotsa tshwaetso ya HIV. Leha ho le jwalo, ha ho a lekana ho fana ka PrEP feela ho batho “ba leng kotsing.”

Diphuputso tse entsweng Afrika, moo lefu lena la sewa le ntseng le atile haholo, di bontshitse hore ho hlahloba hore na motho o a tswhaneleha ho fumana PrEP ka hore na o kotsing ho ka fokotsa matla a yona: Ho qhelela ka thoko batho ba bangata ba ka nnang ba rua molemo, mme ho ka etsa hore batho ba be le dihlong tsa ho sebedisa PrEP.

Diphuputso di bontshitse hore metseng eo ho yona HIV e atileng le ho thibela tshwaetso ya HIV ho sa kenyeletseng batho bohle (ho ka etsang hore vaerase e fetisetswe ho ba bang), palo e kgolo ka ho fetisisa ya tshwaetso ya HIV e a thibelwa ha PrEP e fuwa batho bohle ba ka nnang ba rua molemo. Kahoo, matla le katleho ya kalafo ena, di itshetlehile ka phumaneho, tshebediso e nepahetseng, le ho tswela pele ho e sebedisa.

Re ka etsa hore see se etsahale jwang? Ke dumela hore bophelo bo botle ba tsa thobalano le tsa tswalo ke karolo ya bohlokwa ya tlhokomelo ya mantlha ya bophelo bo botle. Ha re kopana le motho ya seng a etsa thobalano, re tlameha ho hlahloba hore na thibelo ya HIV e ka hlokahala. Batho ba ka bang le thahasello ho PrEP ba lokela ho tataiswa mabapi le mekgwa e fapaneng e fumanehang mme ba ikgethele e ba loketseng hantle. Jwale re na le dikgetho tsa PrEP tse kenyeletsang PrEP e nowang, lesale la setho sa botshehadi, le mefuta e 2 ya PrEP e entelwang e sebetsang nako e telele. Mokgwa ka mong wa PrEP o na le ditshobotsi tsa ona tse ikgethang, ho kenyelletsa hore na e sebediswa jwang le hore na e lokela ho sebediswa kgafetsa hakae.

Boemong ba rona, bakudi ba fuwa ka sengolwa se hlophisitsweng sa khanseling, se tsamaisanang le dipampitshana le dithulusi tsa dijithale tse fanang ka tlhahisoleseding e batsi, tse hlalosang melemo le mathata (pros and cons) mme di thusa batho ba tla sebedisa PrEP ho tseba dikgetho tsa bona pele ba ikopanya le setsebi sa bona sa tlhokomelo ya bophelo bo botle [healthcare professional (HCP)]. Tlhahisoleseding ena e tla be e se e hlahlojwa ke HCP ya bona mabapi le ho tshwaneleha ha bongaka bakeng sa mefuta e fapaneng ya PrEP, e leng se nolofatsang ho qala tshebediso ya PrEP.

Bohlokwa ba Kgetho
Dintlha tse tswang Afrika Botjhabela di bontshitse bohlokwa ba ho fa batho dikgetho tsa PrEP tse dumellanang le ditlhoko tsa bona ka bomong. Bafuputsi ba ifa bankakarolo kgetho dipakeng tsa cabotegravir e telele (LA CAB), PrEP ya molomo, le thibelo ya HIV kamora tshwaetso, ka monyetla wa ho fetola kgetho ha nako e ntse e feta (tshebetso ya PATLO ya thibelo ya kgetho e fetohang). Ba fumane hore ho fana ka dikgetho ho eketsa nako ya ho pepesehela thobalano ya bongaka ho fihla ho 69.7%, ha ho bapiswa le 13.3% ka thibelo ya HIV ya tlhokomelo e tlwaelehileng. E boetse e fokoditse palo ya batho ba tshwaetswang ka HIV ho 0%, ha e bapiswa le 1.8% ka tlhokomelo e tlwaelehileng.

Hape re ithutile dintlha tse ding tsa bohlokwa mananeong a rona a ho kenya tshebetsong PrEP dibakeng tse nang le moruo o tlase setjhabeng, tse imetsweng haholo Cape Town.

  1. Ho fana ka kgetho ho a kgoneha ka keletso e hlophisitsweng e kenyeletsang tlhahlobo e monate ya ho itlhahloba ho lekanya dikgetho. Keletso ya boikgethelo e ka sebetsa hantle ha e etswa ke baeletsi ba koetlisitsweng ba sa rutehang ba nang le tlhahlobo ya ho qetela e etelletsweng pele ke baoki ho netefatsa hore ha ba na tshaetso ya HIV. Morerong wa rona, re fane ka LA CAB, lesale la botshehadi la dapivirine, le PrEP ya molomo. Batjha ba bangata ba dilemo di 16-29 ba ile ba kgetha PrEP e entelwang, mme ke ba fokolang ka ho fetisisa ba ileng ba ketha lesale la botshehadi. Mabaka a ka sehloohong a ne a bakwa ke tsela eo motho a phelang ka yona mme ditla-morao le katleho ya yona e ne e se bohlokwa hakaalo.
  2. Kgetho e ya fetoha, eseng feela ka nako e telele empa esita le ka nako e kgutshwanyane. Re fumane hore kamora dibeke tse mmalwa, batho ba bangata ba ile ba tloha ho kgetheng PrEP e nowang ho ya ho ho batla PrEP e entelwang, mohlomong ha ba ikutlwa ba phutholohile haholwanyane ka mohopolo wa PrEP.
  3. Kgetho e eketsa kamohelo le tshireletso. Afrika Borwa, re bontshitse hore ho eketsa dikgetho tse ding tsa PrEP ho ekeditse ho sebediswa ha PrEP ka kakaretso e le thibelo.
  4. Kgetho e lebisa ho tiisetsong e betere: ha batho ba kgodisehile ka kgetho ya bona, ba tiisetswa hamolemo kgethong ya bona ya PrEP
  5. Disebediswa tsa dijithale di ka ntlafatsa ho etsa diqeto le ho fokotsa morwalo ho baeletsi le baoki.
  6. Ho ka ba le diphetoho tsa dikgetho tse amanang le mekgwa ya ho fana ka thepa. Mohlala, mosebedisi wa PrEP ya hlileng a batlang boikgethelo le boinotshi a ka kgetha PrEP e nowang kapa e letsetswang lapeng, e ka tliswang sebakeng sa poraefete, ho fapana le ho ya tleliniking kapa setsing sa ho fumana ente e entsweng ka ente, e hlokang ho fanwa ke HCP.

Ho etsa hore ho buisanwe ka PrEP ho itshetlehileng ka kotsi ya HIV ho etsa dihlong tsa tshebediso ya PrEP me ho qhelela ka thoko batho ba bangata bao e ka nang yaba ha ba ipone ba kopanela boitshwar bo "kotsi". Ho ena le hoo, HCPs e lokela ho hlahisa PrEP e le karolo e tloaelehileng ea tlhokomelo ea bophelo bo botle e thibelang. Ho nolofalletsa batho ho kgetha PrEP ho latela ditlhoko tsa bona le dintho tseo ba di ratang ho ba fa matla ho e-na le ho ba le dihlong tsa ho e shebedisa, mme ha e le hantle ho eketsa ho amohelwa ha PrEP le ho e sebedisa. Ka kakaretso, ho kopanya PrEP ya bohle, ho latela kgetho ya motho ka mong le kgetho ya hae ho fapana le kotsi, ho bohlokwa haholo ho ba le tshusumetso e kgolo ho sewa sa HIV. 

Mehopolo ya Hao
O qala dipuisano mabapi le PrEP jwang mosebetsing wa hao? O nahana hore tsela e molemo ya ho buisana ka PrEP le motho ya nahanang hore ha a e hloke ke efe? Siya maikutlo a hao ho kena puisanong!


Continue